Een Gânk döar 't aule Uelsen

- Kapitel 2 -

 

Bij 'n Gânk ut de Karke keken wij up 'n öller Huus. Hier had froger de Jödde Vos, Vosjödde sään de Uelser, wound. Noa de Stroate häin was 'ne Râmpe, de verrööd, at hier 'nen Hândelsmann lääwd had. De Familie Vos wassen geachte eärdöänige Löö west. De Sönn van de aule Vosjödde, Salli Vos, lääwde later noa de ounseelige Tied in Waterloo bij Brüssel.

     Up 'n Hook van de Marktstraote en de Wilsümer Stroate, wu vandage Kubiki sien Huus ligg, stönn froger een lânk gries Huus. Et heff 'ne Familie Böning (Beuningh) höard. An de Gewelsiede, up Dieks Johann an, schiende döar de verbleekde Klöare¹⁵ 'ne Kutsche met 'n Peärd de vöar. Schroat tegenoawer, an de Wilsümer Stroate, lagg de Kollenschoppe van Weerds Johann.

     'ne Smettwegg¹⁶ van hier, rechterhând an de Marktstroate, was de Fietsenmakerij en denn Wijnkel met Spöllwark van Räiners (Reinders). Verschäidenmoal heb ik hier miene Nöse an de grote Rute van 't Schaufäinster plattdrückd, üm 't Wark to bekieken. Besünners denn Zug, denn ieder Joâr in de Wienachtstied hier oawer 't Gleise tijde¹⁷, had mij et andoan. 's nachens dröämde ik de van. Ok de mooien Fietsen wassen föar mij ait 'nen Droam. Links tegen Räiners wounde Momanns Tânte, de Wiesemoâr¹⁸.

     Van Räiners ut kunn men up Vorrink kieken. »Café Vorrink« stönn ien grote Lettern an 't Huus. Vöar 't Huus was 'n kläin Sitthook, wu man in de Sommerdag unner 'n Sünnenscharm sitten kunn, üm to drijnken en 'n Ies to slikkern. At men binnen göink, kwamm eärst 'n kläin Hock. Liekut lööp 't döar 'n paar Flögeldöaren de Schäinke ien. Rechts was 'n Wijnkel föar Backwark. Hier had Vorrinks Betta (Berta Vorrink) eär Riek. Betta was lük kläin blewen. Se bruukde üm oawer de Töönbânke to kieken altied ene Footbânke. De Stute kostde dumaols tweensöwentig Döite. Mamme koffde, at se an 'n Wörkeldag in 't Dorp kwamm, ait bij Vorrink 'nen Stuten en 'ne Rulle Beschüten.

     Bij Vorrink in 't Huus was ok de Post. An de Roadhuus-Siede göink et de met ne hoge Trappe ien. 'n paarmoal an 'n Dag kwamm 't Postauto ut Nijnhuus en brachde en haalde de Säcke met Brewe en Pakete. Well van Uelsen ut verräisen woll, kunn dat met 't Postauto doon. Vöarne was Stee vöar 'n Stück off dree Löö.

     Wu Joâren later et Vorrinksche Huus offbrökken wööd, heff Schoo Heine (Heinrich Schoo) sien 'n Hamer, denn he veärtig Joâr vanvöarn as jungen Timmermann bij 't Timmern van ditt Huus verlöaren kregen had, weärfünnen.

     En dann dat aule Roadhuus. Et heff a' lange as Bestüür¹⁹ vöar de Gemeende utdeend. Dumoals satten hier, at man binnen kwamm, ien de Kamer rechts Veddelers Wilhelm. Links had Koninks Berthold sien Vertreck. Hier höng ok 'n Bijld van denn Eärenbörger van Uelsen, Dr. Otto Leege. An 't Äinde van 'n Gânk, links in 'n Hook, was 'n Rüütken. Doâr kunn man in de Kamer van Jacobs Hans kieken. Jacobs Hans kasseärde föar de Gemeede de Steuern ien. Döar dat Rüütken nömm he et Gäild tomöte.

     Wu ik nuw nett oawer 't Roadhuus schriewe, düürf ik een Mann, de hier ok altied wat to doon had, nich vergetten: Pamanns Lukas. Ieder in 't Dorp sall em wall kennen, en de meesten weet 't noch, at he as Utroper met siene Klingel döar de Stroaten göink en dat Nijste bekäind möök.

     Tegen 't Roadhuus hebt in 'n Beginn van de füfftiger Joâren twee Verkoaphüüskes stoan. Wij sään froger Buden, vandage nöömd se soawat Kiosk. In de ene verkoffde Frau Butzke Röäkwark²⁰, Krânten²¹, Hefte, Böök'kes en sööt Geräi. In de annere had Bruunhilde Nachtigall eären Gemüse- en Fischwijnkel upsloan. Verschäidenene mag vandage noch wall wetten, at Konrad van Velsen eären Wijnkelknecht²² was.

     Achter 't Roadhuus, an de Botterstroate, was Vorrinks Bakkerij. Et Huus van Jacobs, wu Dr. Locher wounde, is de noch. Links de tegen stönnen aule Schüren. Hier was de Veeschoale. De Buren läwerden hier eäre Biggen²³ off. In de Weärdschup van Storteboam, »Gasthof zur Sonne« was 't dumoals, vandage Schomaker, döän de Koaplöö met de Buren offrekken. Weärskânten van de Stroate, de oawer 't Markt löpp, stönnen tot vöarn twintig Joâr noch de Däinkmoale. Vandage hebt se eäre Stee up 'n Möllenbarg.

     De bäiden groten Stroaten, de 't weärssieden an de Karke langs loppt, wöden 1949 to de Tied wu Harfstmarkt was, to »Einbahnstraßen« ienricht. Föar Börger en Buur gaff dat 'n Ümdäinken. Se begrepen et eärst nich, at se nich meär alkânten utjagen kunnen. Verschäiden Mark an Leärgäild, wat de Schandarms²⁴ Brockhoff, Salk en Mattern eär offnömmen, hebt se betaald.

 

Weiter zu Kapitel 3