Een Gânk döar 't aule Uelsen

- Kapitel 4 -

Bij Dokters Tipp loop wij de Schoolstroate ien. De eärste Stroate links off is vandage de Rönnebargstroate. Vöartied was et dat Sândgatt. Hier stönnen dumoals nich völl Hüse. To Beginn 'n paar up 'n Drubbel, en achtern wiederhäin wounden links Hamberg en Wulf. Rechts lagg de Nissenhütte van Olef en dat Haulthuus van Büter. De Sândwând van 'n Poaschebarg göink nett dran stäil in de Höögte. Boawen up 'n Barg hadden de Fäinte sik Footballtore upstäild en se spöilden hier, at se niks anners de doon hadden, denn helen Dag Football. Fukken off butten nöömden se dat. 'n lük noa achtern, bij de dree Lijnen an dat Däinkmoal van de Befreiungskriege, had Peter Meyer een Honerschott en 'nen Appelgoârn.

     De tweede Stroate, de van de Schoolstroate offlöpp, is de Harger Wegg (Hardinger Weg). Links toeärst 'n paar Hüse, dann kwamm denn Paschebarg. Rechts, denn Eschgoârn, was Lândwark van de Uelser Börger. Hier hadden Lottmann, Kip, van Wieren-Küper, Polmann, Meyerink en wu se ok alle hettden, eäre Göärns.

     De Wegg löpp schroat links lük stäil an. Rechterhând up 'n Kläikâmp, wounde de Familie Reinink ien Veddelers Schüre. Wieder an de lijnke Kânte was 'n Veekarkhoff. Vee wat kepott goan was, wööd hier in de Ground stoppd.

     Äinkels is de Harger Wegg denn aulen Liekwegg van Loage döar Harge en Hökkelnkâmp (Höcklenkamp) noa Uelsen. De hele Streek an de Wegg langs nöömd man van aulds et »Hoambarg«. Lange Joâren noch heff dat Hoambarg in 'n mooi Naturtostând west. Et göink de heel läge döar, weärkânten natte Wäiden, Büschewark en Wälle bewassen met Döarne en Sleebeäeren-Hault. Van de Höögten, in de Feärte, wellde dat Groundwater en lööp in kläine Bekken noa dalen. Swöärme van Kieften, Tüütwelpen³³ en 't Weärlamm³⁴ kreeg man to seen. Grote en kläine Koppeln van Rehe fratten sik up de Grössground en in 't Vöarjoâr up de junge Rogge et Fell gladd. Et was heärlik to to kieken at se sik verschrickden en dann met eäre spierige³⁵ Beenkes de vandöar göngen en met 'n Sprounk oawer de Wäidendröäde sprüngen. Sijnt vöar 'n paar Joâr 'ne Teärstroate döar 't Hoambarg leggd wödden is, is 't ounröstig wödden en dat Gedeärte hault sik trügge.

     Wu ik soa met miene Gedachden döar 't Hoambarg goa, fallt mij ien, wat twee Uelser Fäinte van 'n Brijnk doâr moal belääwden. Ik will et hier ääm vertellen: De Jungs nöme ik Albert en Heine. Se wassen soa lük twalf of datteen Joâr auld. Et was Vöarjoâr en in de Natur begünn et weär sachte gröön to wödden. De Vögel timmerden eäre Nöste en de Kieften³⁶ lään a' de eärsten Äier. Ditt hadden Albert en Heine vernömmen. An 'n Söindagmorgen hadden se sik vöarnömmen up Tied in 't Hoambarg to goan üm Kieftenäier to söken. Dat wööd froger 'ne masse doan. Et schade ok niks. Met de eärsten Sünnenstroalen, de 't heel vöarsichtig schüüns oawern Poaschebarg schienden, kwammen se up de Bene. In 't Dorp lagg noch als in depe Röst. Noch möö en met Sloapköttels in de Oagen sluffden se achtermekaar an. Albert vöarut. Genene sää wat. Ok in de Natur was 't noch still. Alleen dat Stâmpen met de Kloumpe up de Sândwegg was to höaren. Up 't Moal, se wassen nett an de Bekke bij Bouws, geböarde et. In de Sleebeärenbüsche verschrickde sik vöar eär 'nen Swatten Geetling³⁷. Harre schrääwde denn »dokter-dokter-pink-pink-pink« döar de Stillte. De Jungs kregen 'nen doadschen Schrick, dräiden üm en bissden³⁸ up Huus an. Nuw lööp Heine vöarut. He had lange Bene en was Albert in 'ne Gauigkäid 'nen helen Äind vöarut. Albert had 'nen Rappkloump an en soadöänig göink dat: rapp-flapp, rapp-flapp. Vöar ditt raar verschricklik Geluud wööd Heine slimm bange en lööp wat 't Tüüg lien kunn. En Albert lööp üm at Heine lööp. Dat Rappen wööd üm soavöll hädder! Sounder 'n Woârd metmekaar to proaten göngen in 't Dorp de bäiden Fäite utmekaar. Ieder ien sien Huus en dann weär in 't Berre.

     Noa denn kläinen Gânk döar 't Hoambarg nuw weär trügge in de Schoolstroate. Ääm mugg ik wall bij dat Huus van van Wieren-Küper stillhollen. Ok ditt Huus was een echt Uelser Börgerhuus. Hoast iets kläiner as de annern. Man kwamm oawer de Delle binnen. Rechterhând stönnen twee Kone en dann wassen doâr 'n paar Swieneschöttkes. Lijnkerhând de Kökken wu sik et dagsche Läwen offspöilde. Achter de Kökken twee Kamern. Völl Rüümte was de nich ien, et wassen men sökke Kruuphöckkes³⁹. At men de Delle Oawer göink, kwamm man weär noa buten. Hier was 'n kläin Höffken met 'ne Pütte en 'n Honerschöttken. An de Gewelsiede van 't Boawenäinde was 'n Offdack föar 'ne Wage en 'n bettken Gereetschup. De Ground, ok 'n Goârn, hadden se wieder van Hând. Lange hebt de van Wierens noch met 'n Koogespann warkd. Ut dat Huus kwammen froger Bäierkeärls, Nachtwächter en ok 'nen Schoolmäister. Dat was genen stodeärten, soa wu wij et wäind bint. Äinkels was he Burenknecht. Tüschenien göink he up Daghüre. In de Wijnterdag brachde he in de Buurschuppen de Kinner dat Rekken, Schriewen, Bibelsprökke en Froagen ut et Froagenbook bij. Dat was üm 1876. Schoolhollen wööd to de Tied oawerall up disse Maneäre.

     De aule Frau Geertken van Wieren, se is a' lange oawerleden, kwamm van Pamann van Oeveringe. In 't Familienböök'ken was se met Wichternaam as Balderhaar iendröägen. Dat was soa kömmen: döar Dag en Tied hettden Pamann Balderhaar. Wu dat kläine Wichtken bij 't Standesamt ienschrewen wööd, kreeg et denn Naam, denn allgemeen bekäind was. Dat kunn later nich meär annerd wödden. Eäre Aulen en all eäre Süsters en Bröars hettden van Pamann. Soawatt was froger nich butengewoon.

     Noch een Wegg löpp van de Schoolstroate off. Dat is denn Eschwegg. Vandage is et 'ne faste Stroate. Weärskânten bint Gebaue van 't Schoolzentrum en nije Hüse. Men kann et passan begriepen wu sik dat hier in de lessten veärtig Joâr verannerd heff. Dumoals was et men 'n small Päddken, wat hoaste heel met Gröss dichte wassen was. Alleen et Wagenspöar was noch löss Sând. En dann wied en Sied gen Huus. De Wegg lööp sik achtern bij 't Iemenschuur doad. Et Iemenschuur was 'n kläin terrassenformig angeleggd Grounstück. Vöar mien Tied had up ditt Stück ene siene Iemen stoan.

     De Höögte rechts van 'n Eschwegg was 'n Lichtings Esch. De höögste Stee up dissen Esch was dat Schoolbergken. Hier stönnen froger veär Böämkes. Ik weet et nich meär wisse, men ik meen et wassen Lijnen. Wat doâr van oawerblewen is, is mij nich bekäind. De hele Lândfschup is met Beton, Stene en Tüüns verneeld⁴⁰.

     Kott an de Schole was in 'n Krieg 'nen Bunker. Wu denn nich meär bruukd wööd, hebt de Löö denn Betonkloss offbrökken en met dat Stenewark de Dreckgate in de Wege tosmetten.

     De Schoolstroate löpp in de Hökkelnkâmper Stroate. Nett an 'n Hook links had Bus Fiete (Friedrich ten Bos) sien Schoowijnkel. Noa de Schoolstroate häin was denn Wijnkel met 'n Schaufäinster en de Warkstee. Denn Wunnäind lagg langs an de Hökkelnkâmper Stroate. To 't ten Bus Huus höarde ok 'nen mooien Goâren. Mij däinkd noch denn groten Kassenboam⁴¹, denn heel achtern stönn en wu altied froo in 't Sommer lekkere Kassen an satten. Denn heel aulen ten Bus, wat Fiete sien Vaa was, söög men völltieds met Slippjasse en stiewen Hood as Doadenverboader⁴² döar 't Dorp goan.

      Tegenoawer van ten Bus an de Hökkelnkâmper Stroate, wu nuw ounsen Heimatdichter Karl Sauvagerd wound, had Leferinks Heine siene Schoomakerij met Wijnkel. De meesten sään Möllers Heine. Dat kwamm üm at sien Vaa Möller up de bäiden Uelser Möllen west was.

 

Weiter zu Kapitel 5