Een Gânk döar 't aule Uelsen

- Kapitel 5 -

Eärder at ik nuw de Stroate dale et Dorp ien goa, holl ik et up Hökkelnkâmp an. Ümdewiele koump man dann an 'n Karkhoff. 1848 wööd denn anleggd. Verschäiden Börger en Buur is sijnt de Tied unner de aulen Böäme langs döar de grote ieserne Poârte dröägen wödden.

     Mangs hebt Mäinschen met Strekke in 'n Kopp sik hier an disse stille Stee 'n kläin Pleseär maakd. Meest had dat wat met Spökerij to doon. Ik weet, at se doâr ok moal 'nen Buur ut Hökkelnkâmp upluurd hebt. Dat was een heel slimm wies Männeken. Eenmoal geböarde et, at denn Buur oawends noch late bij 'nen Uelser Börger satt to resoneären en nich denn Dräi kreeg noa Huus häin to goan. Denn Sönn van de Uelser Mann met sien Komroad hadden sik dat Geprääk de hele Tied anhöard. Ait had denn Buur weär anmarken loaten, wat he doch van 'nen Keärl was en at em nich soa licht wat ut de Wegg smeet. De Fäinte, de 't nich unner 'ne doade Kräie utbrodd wassen, dachden, denn söll wij is helpen. Stiekem⁴³. sleken se sik ut 't Huus. Se kunnen niks better doon, at an 'n Karkhoff as Spöke up denn Upsnieder wochen. Et duurde ok nich lange, du sögen se em in 'n Moanschien met siene wittgeschüürden Kloumpe ankummen. Gaue stäilde sik denn een as denn gekrüüsten Jesus an de Poârte. Denn annern had sik 'n witt Laken oawersloan en spröink de ümto. Ien bäide Hanne rappde he met Kedden en spröck met 'ne ounkloâre Stemme 'ne latiensche Litanei. Dat was föar et Hökkelkâmper Büürken doch to völl. Denn Mood verlööt em. En nuw »hack up Hinnemann⁴⁴« göink he weärtrügge et Dorp ien. Hier slöög he bij de Mann, de he denn helen Oawend wat vöarsöard had, Alarm. Denn was foârd kloâr en woll em an 'n Karkhoff langs up Huus an brengen. Dat mugg denn Grootsprekker met sien kläine Hatte nich woagen. »At dij 't nettsölfs is«, had he seggd, »dann brenge mij doch oawer de Harger Wegg noa Huus!« Soa is et ok geböard.

     Achtern Karkhoff ligg up 'n Barg de Wijndmölle. Sijnt 1928 stoat de Flögel still. In 't Lesste van 'n Krieg heff mien Bessevaa vöar 'n Volksturm 'ne Wage vull Geweäre en anner Scheetgeräi in de Mölle brachd. Soa wu ik em käind hebbe, heff he dat wisse nich met Pleseär doan. Dat hele Gedoo van de brunen Gesellen stönn em naar tegen.

     As kläine Junge lööp ik moal up 'n Möllenbarg üm de Mölle to bekieken. Du tröff et sik, at de aule Frânse (Franzen) de ok lööp. »Mühlenkönig« wööd he allgemeen nöömd. He verkloârde mij de Mölle en vertäilde wat dat Wappen boawen de Döare to beteken had. Ik glöäwe, he had Wille an mij. He nömm mij met ien sien kläine Hüüsken unner an 'n Barg. Hier heb ik lange bij em en bij siene krânke Frau in de Wunnkamer setten. Denn Sönn, wat denn Professor Franzen was, warkde boawen in de Kämerkes unner 't Dack. He moalde Bijlder van de Groafschup. Ik duss ok doâr ääm kieken. Seggd heb ik as Jöinken van 't Lând nich völl, men ik heb wall oârig ientrounde kekken. He was met een Bijld to gange, wu ounse hele Groafschup up to seen was. Men kunn de a' wat van maken. Unnen, soa sää he mij, dat Burenhuus sull denn Wissink-Hoff ut de bekäinde Sage wään. Boawen droawer was et Bäimpsche Slott. Van ieder Stadt en Dorp en gröttere Buurschup had he wat Upfalliges drientekend.

     Heel an 't Äinde van 't Dorp, an de Schäidinge tüschen Uelsen en Hökkelnkâmp, stönn de aule Watermölle. Se had eäre Stee 'n lük wieder up Uelsen an, as wu de nije van vandage steet. Se was ok 'n bettken kläiner, men et Utseen was hoast et sölwe. In 't Beginn van de füfftiger Joâren wööd se offbrökken. Dassels Bennad (Bernhard Dasselaar) heff se koffd en de 'ne Schüre van upricht.

     In 't Dorp an de Hökkelnkâmper Stroate lijnker Hând bint vöar Joâren veär aule Hüse futtkummen. Tegen Körner dat aule Huus van Boden Dores. Et is a' oârig lange futt en et möögd de passan noch Löö gewen, de 't weet, wu et utsagg. Ok ditt Gebau was 'n echt Uelser Huus. Met de Gewelsiede noa de Straote. Et had een gebrokken Dack⁴⁵ en was anpläisterd nett as soa völl Hüse ien Uelsen. Links had et een groot Raam, dann de Huusdöare en de tegen de grote Döare noa de Delle. Later wu et offbrökken was, timmerde denn Architekt Schilling hier 'ne Autoschoppe föar sien Auto.

     Et tweede Huus wat futt is, et lagg lük wieder et Dorp ien, is dat van Diek. Tot tolesst wounde hier Dieks Fenna. Ok ditt was verpläisterd en had 'n gebrokken Dack. Nett de tegen wounde Frau Batterink. Eär Huus was kläiner. Et lagg an de Bekke, de van 'n Karpendiek döar 't Dorp up 'n Mass an löpp. Small en lânk was dat Huus. Langs de döar göink 'nen Gânk. Nett as 'n Krânkenhuus, an weärskânten Kamern. Frau Batterink was Näister en döar de eärste Döare rechts kwamm men in de Näikamer. Vöar al dree Hüse was eens allees, dat wassen de Ströätkes de vöarlangs: se wassen ut Fäildsteenkes.

     Up de annere Kânte van de Bekke was 'nen Goâren. Denn höarde to de Weärdschup van Greve. Misschien bint de Löö, de et noch däinkd, at dat de Schäinke »Zum schwarzen Adler« was. Heel froger mött hier 'nen Zierenberg up west wään. 'nen Wijnkel en 'ne Bakkerij höarde de ok to. En nett as alle Weärdschuppen in 't Karkdorp ok 'ne Schüre met 'nen Peärdestall.

     Et is vansölfs, at ik ok döar de Möllenstroate lopen mött. Van 't Roadhuus ut sall mien Gânk beginnen. Woâr nuw de nije Spoârbânke is, was denn Wijnkel van Dieks Alide. Et was 'n mooi stoats Huus en had vandage noch wall good sien Deenst doan. Noa soanen tippschen Ienhook kwamm 'n Lager met 'ne Râmpe. De aule Baas had froger et Standesamt had en doârüm sää 't Volk ait noch Standesamt Diek.

     Nuw koump an de sölwe Kânte de Smidderij van ten Hagen. Se is noch hoaste ounverannerd. Alleen in 't Wark is 'nen Wândel kömmen. In miene Kinnertied wöden hier noch Peärde besloan. Ik see noch denn aulen ten Hagen met de Jungs an 'n Amboss off an 't glöinige Füür stoan. He söög ut as Bismarck. Dat Geluud van denn Hamerslag up 'n Amboss klinkd mij vandage noch in de Oâren. Denn Wesselslag van de groten en kläinen Hamers höarden sik an as Lüün van Karkenklokken. Rechts boawen de Warkbânke höink 'n Brödd met 'nen Spröck. Ik weet noch wat drupp stönn:

Ein jedes Ding an seinem Ort,
spart Arbeit und manch böses Wort.

Buur Röak (Reurik) van Hökkelnkâmp lööt altied siene Peärde bij ten Hagen besloan. De Knecht wööd 's morgens up Tied met 'n Stück off fief Peärde lösstüürd. He läwerde se bij de Smid off en göink weärtrügge. De Peärde kregen de Riege nao eär Iesen unner en soa wu se kloâr wassen gaff et 'n Klapp up 't Gatt en se wöden up de Wegg noa Hökkelnkâmp stüürd. Se wüssen best wu se langs mussen en kwammen good up 'n Hoff an.

      Dann koump denn Scheärbaas Engbers. Vöartied was tüschen bäiden noch 'n Huus. Dat is ümdewiele noa 'n Krieg futtkummen. Bij Engbers heb ik faken up 't Bückken sitten mötten. He had 'n Dräistöölken föar Kinner. Dat Köäkeldijnk⁴⁶ had ik slimm in de Gate en wat noch slimmer was, dat was de elektrische Hoârmaschie. Dat Geroase⁴⁷ van de Brummfrote⁴⁸ kunn ik up de Stee nich utstoan. Verschäidenmoal heb ik hier Troanen vergotten.

     Tegeoawer van denn Scheärbaas was Bakker Engbers. Aule Löö in 't Dorp nöömden em ok Snekken-Bätsken. En doâr woâr nuw de Post is en dat Elektrogeschäft van Kampferbeck, doâr wassen dumoals Veddelers Huus en Schüre. In de Schüre wounde later, et was in de füfftiger Joâren, Kamps Johann met siene Familie. Bij Timmerarbäiden in disse aule Kete is et hele Dack ienfallen en de Wunnink van Kamps satt drunner. Genene kwamm tot Glück to Schaa'. 's oawends late wöden de Kamps noch bij Oârink in de Buurhuse unnerbrachd.

 

Weiter zu Kapitel 6